چکیده

صدف نرم تنان کف زی دريايی شامل پوسته سخت بیرونی و آهکی جانوران بی مهره دریایی کف زی می باشد که یک یا دو قسمتی است. مهمترین نرم تنان کف زی دريايی شامل دوکفه‌ای‌ها و شکم‌پایان می باشند که آهک مورد نیاز برای ساختن صدف خود را از آب دریا به دست می‌آورند. با توجه به غنی بودن صدف نرم تنان کف زی دریایی از کربنات کلسیم و فراوانی Ca در پودر آن و همچنین خواص مکانیکی و شیمیایی بعضی از آنها و وجود پروتئین هایی در انواعی از آنها، در صنایع و موارد مختلف زیر به کار می روند ۱- ساخت ظروف ملامین. ۲- صنایع پی‌وی‌سی، رنگ‌سازی. ۳- تهیه مواد اتیلنی و پلیمری. ۴- داروسازی. ۵- صنایع آرایشی و بهداشتی. ۶- ساخت عایق‌های رطوبتی. ۷- تهیه کاغذ. ۸- مصالح ساختمانی. ۹- به عنوان خوراک طیور و دام. لازم به ذکر است که دوکفه ای ها و شکم پایان دریایی اصلی ترین نرم تنان کف زی ای هستند که صدفشان در صنایع استفاده می شود. مهمترین کاربرد صدف نرم تنان کف زی دريايی در صنایع مربوط به تولید کاغذ،‍ مصالح ساختمانی و خوراک دام و طیور می باشد. با مقایسه بین مقادیر Fe2O3، CaCO3، MgCO3 و Al2O3 در آهک موجود در صدف های نرم تنان کف زی دريايی با مقادیر همین ترکیبات شیمیایی در صنایع کاغذ می توان گفت صدف های این بی مهرگان از پتانسیل خوبی در تولید کاغذ برخوردار می باشند. با توجه به ويژگی های مکانیکی (مقاوم بودن در برابر شکنندگی) صدف های نرم تنان کف زی دريايی (به خصوص دوکفه ی ها) و وجود پروتئین هایی شبیه به پلی استایرن در بعضی از آنها، می توانند جایگزین پلیمر های سرامیکی مصنوعی گردند و در مصالح جهت جلوگیری از گسترش ترک ها بکار گرفته شوند و مصالح با دوام تری را تولید کنند. همچنین، از ساختار هندسی صدف های شکم پایان دریایی در معماری و طراحی سازه ها الهام گرفته شده است. مهمترين منبع معدنی صدف های دريايي که در صنايع حائز اهمیت است شامل لوماشل هایی به سن پلیوسن، کواترنری و عهد حاضر می باشد که غنی از صدف های نرم تنان کف زی دريايی هستند. لوماشل ها شامل سنگ آهک های غنی از صدف و اندام های سخت بی مهرگان دریایی می باشند. به عبارتی، لوماشل ها از تجمع صدف ها و قسمت های سخت بی مهرگان دریایی در لایه های رسوبی کربناته و متراکم و سنگ شدن لایه ها به وجود می آیند. در لوماشل های مختلف، صدف ها و اسکلت های گونه‌های مختلفی از بی مهرگان دریایی مانند شکم‌پایان، دوکفه ای ها و مرجان ها و غيره به نسبت و میزان های مختلفی مشاهده می شود. در ایران، منابع مهم معدنی صدف های دريايي که در صنایع کاربرد دارند شامل موارد زیر می باشند ۱- سواحل دریای خزر صدف‌ های (صدف دوکفه ای های عهد حاضر) استحصالی در سواحل دریای خزر به عنوان خوراک دام و طیور (به ويژه به عنوان منبع کلسیم برای مرغ ها) مورد استفاده قرار می گرفته است. ۲- معادن لوماشل حاوی صدف های دوکفه ای ها و شکم پایان پلیوسن در شمال شرق گنبد گاووس در شرق استان گلستان پودر صدف های دوکفه ای ها و شکم پایان در این معادن پتانسیل مورد استفاده قرار گفتن به عنوان خوراک دام و طیور و همچنین پتانسیل به کارگیری در صنایع تولیدکاغذ را دارند. ۳- لوماشل های عهد حاضر و دوران چهارم زمین شناسی در سواحل دريای عمان و خليج فارس که عمدتاً از خرده های صدف دوکفه ای ها و شکم پایان و بعضاً اسکلت های مرجان ها تشکیل شده اند.

کليدواژه ها

صدف، نرم تنان کف زی دريایی، کربنات کلسیم، لوماشل

کد مقاله / لینک ثابت به این مقاله

برای لینک دهی به این مقاله، می توانید از لینک زیر استفاده نمایید. این لینک همیشه ثابت است :

نحوه استناد به مقاله

در صورتی که می خواهید در اثر پژوهشی خود به این مقاله ارجاع دهید، به سادگی می توانید از عبارت زیر در بخش منابع و مراجع استفاده نمایید:
امیر حسین رحیمی نژاد رنجبر , 1402 , اهميت صدف آهکی نرم تنان کف زی دريایی در صنایع و ذکر منابع مهم معدنی آنها در ايران , هفتمين همايش ملي انجمن رسوب شناسي ايران