چکیده

بررسی سنت‌های ترجمه در کشورمان حاکی از آن است که همواره ترجمه در اعصار گوناگون به عنوان ابزاری برای انتقال مفاهیم موجود به (از) نظام‌های ادبی یا اجتماعی مختلف بکاررفته است. مثلاً، نهضت ترجمۀ ترکی در عصر تیموریان با ترجمۀ گستردۀ آثار ادبی فارسی به زبان ترکی چغتای باعث اعتلاء این زبان به زبانی بهره‌مند از آرایه‌های ادبی و صور خیال شد. قرن‌ها بعد، در عصر ناصری، مشروطه‌طلبانی مانند میرزا یوسف خان مستشارالدولۀ تبریزی (۱۲۳۹ ق - ۱۳۱۳ ق ) برای بیان آرمان‌های سیاسی و اجتماعی خود یعنی نظام مشروطه و آزادی به ترجمه به مثابۀ ابزار انتقال این مفاهیم به جامعۀ استبدادزدۀ عصر خود امید بستند که حاصل آن ترجمۀ اصول اعلامیۀ حقوق بشر از زبان فرانسه به فارسی است که با عنوان رسالۀ یک کلمه در سال 1291 به روشنفکران و آزادی‌خواهان عصر ناصری اراﺋه‌شد. پژوهش حاضر بر آن است تا با بررسی این ترجمه در قالب نظریۀ « اجتماعات روایی» از مونا بیکر (2010) به تأثیرات حاصل از آن و همچنین شرایط حاکم بر مترجم و انتخاب‌های ترجمانی او بپردازد. از نتایج این پژوهش چنین برمی‌آید که رسالۀ یک کلمه با انتقال مفهوم آزادی به محفل‌ها یا اجتماعات روشنفکری عصر خود چنان تأثیر شگرفی بر اذهان و عملکرد مشروطه‌طلبان و آزادی‌طلبان داشت که بطورخاص در تدوین متمم قانون اساسی ایران تا حد زیادی از این ترجمه الهام گرفته‌شد و زمینۀ استقرار نظام سیاسی مشروطه فراهم گشت و بازنویسی‌های گسترده در آن را می‌توان به خفقان حاکم بر فضای سیاسی آن زمان و همچنین اعتقادات مذهبی مستشارالدوله نسبت داد.

کليدواژه ها

میرزا یوسف خان مستشارالدوله، عصر ناصری، مشروطه‌طلبی، رسالۀ یک کلمه، «اجتماعات روایی»

کد مقاله / لینک ثابت به این مقاله

برای لینک دهی به این مقاله، می توانید از لینک زیر استفاده نمایید. این لینک همیشه ثابت است :

نحوه استناد به مقاله

در صورتی که می خواهید در اثر پژوهشی خود به این مقاله ارجاع دهید، به سادگی می توانید از عبارت زیر در بخش منابع و مراجع استفاده نمایید:
Parvaneh Ma‘azallahi , 1398 , یک ترجمه، یک آرمان: رسالۀ یک کلمه و نهضت مشروطه‌خواهی , اولين کنفرانس بين المللي مطالعات زبان انگليسي